by Shyam Prasad Acharya | Aug 9, 2023 | Uncategorized
शिक्षक निर्दे शिकाको परि चय र विशे षताहरू
सिकाइ सहजीकर ण प्रक्रियालाई यो जनाबद्ध, व्यावहारि क, सहभागितामूलक बनाउन शिक्षकलाई सहजीकर ण
गर्न सहयाोग गर्ने पुस्तिका नै शिक्षक निर्देशिका हो। यसमा मूलतः अनुमानित कार्यघण्टा, सिकाइ उपलब्धि,
शै क्षणिक सामग्री, सिकाइ सहजीकर ण व्रिmयाकलाप, परि यो जना तथा प्रयो गात्मक कार्यकलाप, मूल्याङ्कन
प्रक्रिया, शिक्षकको लागि विषयवस् तुको थप जानकार ी जस् ता पक्षहरूलाई समावे श गरि एको हुन्छ । एकीकृत
पाठ्यव्रmमको मर्मअनुसार शिक्षक निर्दे शिका विकास गर्ने व्रmममा ने पाली र हाम्रो सेरोफेरो विषयमा पाठगत
तथा अङ्गे्र जी र गणितमा दै िनक पिरिय डगत रूपमा शिक्षक निर्देशशका विकास गरि एको छ । शिक्षक
निर्देि शकाका विशे षताहरूलाई निम्नानुसार उल्लखे गर्न सकिन्छः
- विद्यार्थी पाठ्य तथा कार्यपुस्तिकामा क्रियाकलापलाई पाठ्यक्रम मर्मअनुसार प्रयोग का लागि
विस्तृत रूपमा प्रस्तुत गरिएको
- तालिम स्रोत सामग्री
- सिकाइ प्रव्रिmयामा शिक्षक र विद्यार्थीले सम्पादन गर्नुपर्न े व्रिmयाकलापहरू स् पष्ट पारिए को
- विद्यार्थीहरूमा हुने शारी रि क, मानसिक, भाषिक, संवग े ात्मक, संज्ञानात्मक, सांस् कृतिक विविधतालाई
ख्याल गर ी शिक्षण सिकाइका विविध विधिहरूको प्रयो ग गर्न सङ्के त गरि एको
- शश शिक्षण सिकाइलाई स्थ ान विशष् े ा परिव े शसँग सान्दर्भिक गर्द ै शिक्षणका अन्य तार ै त रिक ाहरू
प्रयो गका लागि स् थान दिइएको
- शिक्षकको पस े ागत विकासका लागि उपया ेगी हुने गरी विषयवस् तु, सहजीकर ण र णनीति र
व्रिmयाकलापहरू, सिकाई सामग्रीहरू समावे श गरि एको , साथै सन्दर्भ सामग्रीहरूको स्रो त खुलाइएको
- व्यवहार कुशल सिपहरू विकास गर्नका े लागि व्रिmयाकलापहरू विकास गरिए को छ भन े
व्रिmयाकलापबाट विकास हुने व्यवहार कुशल सिपहरू पहिचान गरि एको
- मूल्याङ्कन गर्न े प्रव्रिmयालाई साधनसहित स् पष्ट पारिए को
by Shyam Prasad Acharya | Aug 9, 2023 | Education, Training
- पाठ्यक्रमले निर्धारण गरेका सिकाइ उपलव्धि तथा विषयवस्तुको क्षेत्र र क्रम अनुसार पाठ र अभ्यासहरू समावेश गरिएको ।
- प्रत्येक पाठमा पुनरवलोकन व्रिmयाकलाप समावेश गरिएको ।
- गणितीय विषयवस्तुहरूको सहजीकरणलाई ष्लमगअतष्खभ धबथ बाट गर्ने गरी व्रिmयाकलापमा आधारित बनाइएको ।
- पर्याप्त उदाहरणहरू समावेश गरिएको ।
- निष्कर्ष तथा परिभाषाहरूलाई बाकसमा राखिएको ।
- विषयवस्तुको धारणा सँगसँगै त्यससँग सम्बन्धित अभ्यास समावेश गरिएको ।
- अभ्यासअतर्गत वस्तुगत प्रश्नहरू समावेश गरिएको ।
- हरेक पाठमा परियोजना कार्य समावेश गरिएको ।
- हरेक क्षेत्रको अन्तमा मिश्रित अभ्यास समावेश गरिएको ।
जुनसुकै गणित पाठ्यपुस्तकमा यी विशेषता साझा विशेषताका रुपमा लिन सक्नुहुनेछ ।
कक्षा १ देखि ३ सम्मका लागि
विद्यार्थी पाठ्य तथा कार्यपुस् तकका विशे षताहरूः
पाठ्यक्रम निर्धार ण गरेका सक्षमता र सिकाइ उपलब्धि हासिल गर ाउनको लागि आवश्यक ज्ञान, सिप,
अभिवृत्ति, मूल्य विकास गर्नको लागि विषयवस् तुको प्रस् तुतीकर ण गरि एको पुस् तक नै विद्यार्थी कार्य तथा
पाठ्यपुस् तक हो । यसमा विशेसगरी विद्या र्थीको पूर्व सिकाइ अनुभव, आगमनात्मक व्रिmयाकलाप, उदाहरण,
विषयवस् तुको प्रस् तुतीकर ण, परि यो जना कार्य, परि यो जना कार्य, सारांश, अभ्यास, शब्दार्थजस् ता पक्षहरू
समे टिएका हुन्छन् । वर्तमान विद्यार्थी कार्य तथा पाठ्यपुस् तकमा विशे षताहरूलाई निम्नानुसार उल्ले ख गर्न
सकिन्छ ः
- विद्यार्थीका लागि पाठ्यपुस् तक र कार्यपुस् तकको रूपमा रहे को
- थिम र पाठको सुरूमा विषयवस् तुका सम्बन्धमा मस्ति ष्क मन्थनका लागि चित्रहरू रा खिएको
- पाठको बिच बिचमा विषयवस्तुलाई अन्तरक्रियात्मक बनाउन सक्रपय सिकाइका क्रियाकलापहरूको
सङ्केत गरि एको
- पाठको बिचबिचमा र अन्तमा विद्यार्थी मूल्याङ्कनका क्रियाकलाप तथा अभ्यासहरू दिइएको
- पाठ्यक्रम कार्यान्वयन मार्गदर्शनअनुसार शिक्षकले क्रियाकलापहरू विस्तार गर्न लचकता प्रदान
गरि एको
- स्वतन्त्र ढङ्गले सो च्ने , गर्ने , हेर्ने र सिक्ने क्रियाकलाप मार्फत विद्यार्थीको प्रतिभा प्रस्फुटनको
अवसर प्रदान गरिएको ।
by Shyam Prasad Acharya | Aug 9, 2023 | Education, Training
शिक्षकको पेशागत विकास भनेको के हो ? पेशागत विकासका तरिकाहरु उल्लेख गर्दै नेपालमा शिक्षकको पेशागत विकासका लागि भएको नीतिगत व्यवस्था उल्लेख गर्नुहोस् ।
उत्तरः शिक्षकको पेशागत विकास भन्नाले शिक्षकहरुको शिक्षणको सिद्धान्त, दर्शन, विधि र प्रकृयामा नविनता ल्याइ शिक्षकलाई २१ औ शताव्दिका लागि चुस्त दुरुस्त राख्ने प्रकृया हो । शिक्षको पेशागत विकासले शिक्षकलाई नविन प्रयोग र विधिमा तयार गर्दछ । विद्यार्थीलाई विश्वसामू प्रतिस्प्रधि बनाउन सहयोग गर्दछ ।शिक्षको शिक्षण पेशामा निखार ल्याउने प्रयास गर्दछ । शिक्षकलाई सक्षम र तोकिएका ८ प्रकारका सक्षमता विकासमा सहयोग पुर्याउँछ ।
शिक्षकको पेशागत विकासका दुइ मोडेल वा विधिहरु प्रयोग गरिन्छः
- स्वअध्ययनः शिक्षक स्वयंलाई स्वअध्ययनका लागि उत्प्रेरित गर्ने । स्वअध्ययनका लागि सूचना तथा संचार माध्यमको प्रयोग, शैक्षिक भ्रमण, शिक्षक समूह र संजालबाट सिकाइ गर्ने ।पुस्तकालयबाट अध्ययन गर्ने ।
- संस्थागत क्षमता विकासः नीतिका माध्यमबाट संस्थागत तालिम, सेमिना, गोष्ठी, सभा आदिको माध्यमबाट पेशागत विकास गर्ने ।पेशागत विकासका लागि विद्यालयले यस्ता कार्यक्रमहरूमा शिक्षकलाइ खटाउन सक्दछ ।
यी मोडेलहरूलाई विभिन्न देश र स्थानअनुसार विविध रुपमा ब्यक्त भएको पाइन्छ । जस्तैः
- कार्यशाला
- कोचङ र मेन्टरिङ
- शिक्षक सञ्जालको प्रयोग
- कार्यमुलक अनुसन्धान
- लेसन स्टडि (Japan model)
- अनलाइन र ब्लेन्डेड तालिम
- साथीको कक्षा अवलोकन र पृष्ठपोषण
- स्वप्रतिविम्बन मोडेलः शिक्षक आँफे विभिन्न शिक्षण सिकाइका विषयमा लेख र दैनिकी लेख्ने, समूहमा छलफल गर्ने, शिक्षण विधिमा आँफै परिवर्तन गरी नतिजा हेर्ने ।
- सभा सम्मेलनमा सहभागी भै प्रस्तुती गर्ने र सुन्ने ।
- सहकार्यात्मक सिकाइ र शिक्षण पाठ योजना
- सेवाकालिन तालिमका अवसर
नीतिगत व्यवस्था
नेपालमा शिक्षकको पेशागत विकासका लागि हाल एक महिने तालिमको ब्यवस्था गरिएको छ । जसमा दुइ पटक गरेर जम्मा ३० दिनको पेशागत विकास तालिम भै रहेको छ जसमा १० दिन प्रत्यक्ष तालिम र ५ दिन विद्यायमा तालिमकको प्रयोग र अनुसन्धान गरी शिक्षण र अनुसन्धान प्रतिवेदन समेत पेश गर्नुपर्ने व्यवस्था छ ।
शिक्षकको पेशागत विकासबा शिक्षकको शिक्षण गर्ने सीप र विधिमा सुधार हुन्छ । कक्षा व्यवस्थापन र निदानात्मक शिक्षणमा सहयोग पुग्दछ । individualized शिक्षण गर्ने सीपको विकास हुन्छ र पाठ्यक्रमका सिकाय उपलब्धिहरू विद्यार्थीलाई हाँसिल गराउन महत्वपूर्ण सावित हुनेछन् ।
by Shyam Prasad Acharya | May 27, 2023 | Education, Reference Article, Training
To derive the relationship between the Arithmetic Mean (AM), Geometric Mean (GM), and Harmonic Mean (HM) for a set of positive numbers, we can use algebraic reasoning and properties. Let’s assume we have a set of n positive numbers: x₁, x₂, x₃, …, xₙ.
1. Arithmetic Mean (AM):
The Arithmetic Mean is calculated by summing all the values in the set and dividing by the total count, n.
AM = (x₁ + x₂ + x₃ + … + xₙ) / n
2. Geometric Mean (GM):
The Geometric Mean is calculated by taking the nth root of the product of all the values in the set.
GM = (x₁ * x₂ * x₃ * … * xₙ)^(1/n)
3. Harmonic Mean (HM):
The Harmonic Mean is calculated by taking the reciprocal of the arithmetic mean of the reciprocals of all the values in the set.
HM = n / ((1/x₁) + (1/x₂) + (1/x₃) + … + (1/xₙ))
To derive the relationship between these means, we can start by considering the following inequality:
AM ≥ GM
Now, substitute the formulas for AM and GM:
(x₁ + x₂ + x₃ + … + xₙ) / n ≥ (x₁ * x₂ * x₃ * … * xₙ)^(1/n)
Raise both sides to the power of n:
(x₁ + x₂ + x₃ + … + xₙ) ≥ (x₁ * x₂ * x₃ * … * xₙ)
This inequality states that the sum of the values is greater than or equal to the product of the values.
Now, consider the following inequality:
HM ≥ GM
Substitute the formulas for HM and GM:
n / ((1/x₁) + (1/x₂) + (1/x₃) + … + (1/xₙ)) ≥ (x₁ * x₂ * x₃ * … * xₙ)^(1/n)
Raise both sides to the power of n:
n ≥ ((1/x₁) + (1/x₂) + (1/x₃) + … + (1/xₙ))^n
This inequality states that n is greater than or equal to the reciprocal of the arithmetic mean of the reciprocals of the values, raised to the power of n.
Thus, we have derived the relationships:
AM ≥ GM and HM ≥ GM
These inequalities show that the Arithmetic Mean is greater than or equal to the Geometric Mean, and the Harmonic Mean is greater than or equal to the Geometric Mean for a set of positive numbers.
by Shyam Prasad Acharya | May 27, 2023 | Education, Reference Article, Training
In mathematics, both functions and relations are fundamental concepts that describe the associations between elements or sets. Here’s an explanation of functions and relations along with examples:
1. Function:
– A function is a special type of relation where each input element (domain) is associated with a unique output element (range). It assigns exactly one output value for each input value.
– Example: Let’s consider the function f(x) = 2x, where x is a real number. For every input value of x, the function multiplies it by 2 to determine the corresponding output value. For instance, f(3) = 6, f(-2) = -4, and f(0) = 0.
2. Relation:
– A relation describes the connections or associations between elements or sets. It can relate elements from one set to elements of another set or within the same set.
– Example: Consider the relation “is a sibling of” on a set of people. This relation identifies the sibling relationships between individuals. For instance, if A is a sibling of B and B is a sibling of C, then A and C have a relation of being siblings.
It’s important to note that functions are a subset of relations. While all functions are relations, not all relations are functions. Functions have the distinct property of assigning a unique output for each input, whereas relations may allow multiple outputs for the same input or lack a one-to-one correspondence.
In summary, functions are a specific type of relation that provides a unique output value for each input value, while relations describe associations between elements in a set more broadly.
